چرا خبرنگاریِ حوزه آموزش و پرورش ضعیف شده/ چرا توجه به این ضعیف‌شدگی مهم است؟

عصرایران؛ مرتضی نظری - کارکرد رسانه به طور عام و خبرنگاریِ حرفه ای در حوزه آموزش و پرورش به طور خاص، به ناتوانی در اجتماعی‌سازیِ مقوله آموزش و کاهشِ اثرگذاری در میان مخاطبان دچار شده است و توجه به این ضعیف شدگی، حائز اهمیت است چون اولاً باعث غلتیدن آموزش و پرورش به ورطه خودستایی و توهّمِ کارآمدی می شود و ثانیاً به منزوی شدن نهاد مدرسه در حوزه عمومی می انجامد.

خبرنگاران حوزه آموزش و پرورش بسیار مستعد و مسؤلیت شناس اند اما موانع را هم باید از سر راه ایشان برداشت.

در واکاوی موضوع، در کنار دلایلی همچون وابسته شدن جریان خبری به نشست‌های رسمی و کاهش گزارشهای میدانی و همچنین حضور کم رنگ در صفحات مجازی مانند توییتر؛ پنج دلیل عمده برای ضعیف شدن خبرنگاریِ حرفه ای در حوزه آموزش و پرورش قابل اشاره است:

۱. ادغام و به تعطیلی کشاندنِ روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در دوره سید محمد بطحایی (۱۳۹۷) به بروز آشفتگی و بلاتکلیفیِ رسانه ای و ارتباطی در بزرگترین دستگاه اجتماعی کشور منجر شد و علیرغم اهتمام سرپرست بعدی و وزیر فعلی در ترمیم آن اشتباهِ فاحش، هنوز وضعیت روابط عمومی بهبود نیافته و اتفاقاً به جایگاهی نازل در حد زیرمجموعه دفتر وزارتی تقلیل پیدا کرده و این تنزل سازمانی که پس از انقلاب دو بار در وزارت آموزش و پرورش اتفاق افتاده، باعث ضعف تعامل این نهاد بزرگ اجتماعی با رسانه ها شده است. وجود روابط عمومیِ کارآمد و حرفه ای در آموزش و پرورش، سهم بسزایی در قدکشیدنِ خبرنگاری حرفه ای، تسهیلِ اطلاع یابی و شفافیت دارد.

۲. محافظه کاری

متاسفانه در پیگیری رسانه ای مسائل آموزش و پرورش، با محافظه کاری مواجهیم. اتفاقات و موضوعات مهم، به جای پیگیری و پوشش از طرف رسانه ها، بعضاً با سکوت و خاموشی ایشان همراه می‌شود که یا به دلیل اولویت نداشتن موضوع برای مدیران رسانه است و یا خبرنگار حوزه آموزش ترجیح می دهد خود را به دردسر نیندازد و خدشه ای بر روابطش با مدیران وزارت آموزش و پرورش نیفتد در حالی که بخشی از کارکرد رسانه، حساسیت روی سوژه‌های تعارض منافع و مطالبه پاسخگویی است.

به عنوان مثال، به جز دو سه رسانه، حتی رسانه های با سابقه، چشمان خود را بر روی مسایل مهمی که در همین یک ماه اخیر رخ داد، بستند؛ مانند میزبانیِ از مدیران موسسات تست و کنکور در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی(حساب ناشران و فعالان کمک آموزشی جداست) / ماجرای فروش میلیاردی تألیفات و کتاب های شخصی یک مدیر ارشد وزارت آموزش و پرورش از محل بودجه عمومی دستگاه/ و یا مسأله مهم تعارض منافع مدیرانی که هم صاحب مدرسه غیردولتی، موسسه زبان و امتیازات دیگر هستند و هم مناصب مدیریتی را اشغال کرده اند. و البته عدم همکاری سازمان ها و دستگاه های اجرایی در پاسخگویی به خبرنگاران هم در بروز محافظه کاری مؤثر است.

۳. رویدادمحوری و چرخه تکرار سوژه‌ها

با بررسی سوژه‌ها و موضوعات خبری رسانه ها در بیست سال گذشته(مطالعه ۱۳۹۷)، اغلب رسانه ها به سوژه ها و موضوعات تکراری پرداخته اند به نحوی که مطالعه روندِ طولی اکثریت رسانه ها در پرداختن به موضوعات آموزش و پرورش کاملاً به رویّه ای مناسبتی، قابل پیش بینی و رویدادمحور تبدیل شده و توان جریان سازی خبری رسانه تا حد زیادی کاهش یافته است که باز ضعف روابط عمومی کارآمد در این میان را نمی توان نادیده گرفت.

۴. دانش تحلیلی _ انتقادی

به استثنای گزارش ها و تحلیل های معدود رسانه ها و خبرنگان، رسانه ها طی دو دهه گذشته نتوانسته اند مسأله های نظام آموزشی کشور را موشکافانه نقد کرده و از همه مهمتر آنچه کارکرد ذاتی رسانه است، توان جریان سازی خبری و گفتمانی می باشد که به زعم من بخشی از این مسأله به نگرش خبرنگاران نسبت به آموزش و پرورش برمی‌گردد و بخشی به ضعف عملکرد وزارت آموزش و پرورش در دوره های مختلف برای تغذیه فکری خبرنگاران مربوط است. پارادایم های آموزش و پرورش تغییرات بسیاری داشته و یک فعال رسانه ای نمی تواند به تغییرات گفتمانی و رویکردهای جدید آموزشی و پداگوژیک در حوزه تعلیم و تربیت بی تفاوت باشد هم اکنون، به جز در میان معدودی از خبرنگاران، یادداشت و گزارش میدانی، با کاهش چشمگیری مواجه شده است.

۵. کم توجهی مدیران رسانه ها به خبرنگاران حوزه آموزش و پرورش

اغلب مدیران رسانه ها از دبیران سرویس تا مدیران مسؤل، نگاه جدّی به مقوله آموزش و پرورش ندارند و حمایت لازم را از خبرنگار خود نمی کنند.

حرفه خبرنگاری بسیار دشوار و پر تنش است و پیچیدگی و ظرافت کار در حیطه آموزش و پرورش بر این دشواری می‌افزاید. بخصوص که انتظارت زیاد منابع اندک و محدودیت ها، شرایط را برای ایشان سخت تر کرده است. توجه و تقویت خبرنگاریِ حرفه ای در پهنه آموزش و پرورش به نفع آموزش و پرورش است.

تماشاخانه

شکوه فرش ایرانی از دوره صفوی در اروپا ؛ هیجان مدیر گالری کریستی هنگام تعریف کردن را ببینید (فیلم)

عینک عجیبی که با استفاده از هوش مصنوعی چهره افراد را شناسایی می‌کند (فیلم)

فیلم های دیگر